اثرات تنش خشکی و کودهای فسفر و روی بر ویژگی-های کمی و کیفی بابونه آلمانی

چکیده خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان در سراسر جهان است که تقریبا تولید 25 درصد اراضی جهان را محدود ساخته است. به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی و مقادیر مختلف کود فسفر و روی، بر عملکرد کمی و کیفی گیاه داروئی بابونه آلمانی، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل، واقع در چاه نیمه، اجرا شد. تنش خشکی در سه سطح شامل: 75 درصد ظرفیت مزرعه (شاهد)، 50 درصد ظرفیت مزرعه (تنش متوسط) و 25 درصد ظرفیت مزرعه (تنش شدید)، به عنوان عامل اصلی و سطوح کود سوپر فسفات تریپل 46 درصد (p2o5) درسه سطح شامل: شاهد (عدم مصرف فسفر)، 150،300 کیلوگرم در هکتار و سطوح کود سولفات روی 35 درصد (znso4h2o) در دو سطح شامل: شاهد (عدم مصرف روی) و 30 کیلوگرم در هکتار به عنوان عامل فرعی لحاظ گردید. صفات مورد بررسی شامل: ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعی، تعداد ساقه اصلی، وزن تر و خشک یک بوته، تعداد گل در بوته، قطر گل، عملکرد تر و خشک گل در هکتار و ویژگی های کیفی شامل: محتوای نسبی آب، میزان پتاسیم، سدیم، فسفر و روی، میزان کلروفیلa،b نسبتb /a، کربوهیدرات، پرولین، کارتنوئید، درصد اسانس، عملکرد و اجزای اسانس اندازه-گیری شد. نتایج نشان داد که اثرات سطوح آبیاری بر تمامی صفات به جز میزان فسفر تاثیر معنی داری داشته است، تیمار کود فسفر در تمامی صفات به غیر از وزن تر و خشک بوته، محتوای نسبی آب، کربوهیدرات، نسبت کلروفیل a/b و کارتنوئید اثرات معنی داری داشته است. کود روی نیز برصفات ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعی، تعداد ساقه اصلی، تعدا گل در بوته، قطر گل، عملکرد تازه و خشک گل، میزان عناصر، نسبت کلروفیل a/b، درصد اسانس و عملکرد واجزای عملکرد معنی دار شد. بر اساس نتایج اثرات متقابل تنش، کود فسفر و روی در اکثر صفات اندازه گیری شده می توان بیان داشت که کود فسفر و روی می تواند در شرایط تنش خشکی موجب تقلیل اثرات مضر تنش شود. مصرف زیاد کود فسفر (300) کیلوگرم در هکتار اثرات منفی در عملکرد بابونه داشت. مقایسه میانگین اثرات متقابل تنش خشکی، کود فسفر و روی نشان داد که بیشترین عملکرد اسانس (35/1168 گرم در هکتار) در تیمار آبیاری 50 درصد ظرفیت زراعی، مصرف150کیلوگرم فسفر و 30 کیلوگرم روی در هکتار و کمترین آن (39/739 گرم در هکتار) در تیمار آبیاری 25 درصد ظرفیت زراعی و عدم مصرف کود فسفر و روی بدست آمد. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که اعمال تنش متوسط (50 درصد ظرفیت مزرعه) به همراه مصرف 150 کیلوگرم کود فسفر و 30 کیلوگرم کود روی در هکتار، می تواند باعث بهبود عملکرد اسانس بابونه آلمانی گردد.